Wat is 5G?
5G is de opvolger van 4G en het is de nieuwste generatie mobiel internet. Met 5G kun je hogere snelheden behalen en het heeft een enorm korte responstijd. Een aantal apparaten en abonnementen van providers zijn er al klaar voor. Maar wat kun je precies met 5G internet? En wat is de status van het uitrollen van het 5G-netwerk in Nederland? Alles over 5G internet.
Wat is 5G internet?
5G staat voor de vijfde generatie mobiele netwerken. Belangrijkste kenmerk is de extreem hoge snelheid. 5G is niet alleen sneller dan 4G, het kan ook meer data versturen, is stabieler en is minder belastend voor de accu van jouw apparaat. Dit is ook interessant voor 'machine to machine'. De toepassingen worden hierdoor enorm uitgebreid, denk aan zelfrijdende tractoren of controle van landbouwgewassen met behulp van sensoren. Artsen kunnen op afstand de status van een patiënt in een (rijdende) ambulance beoordelen.
Leuk voor mobiele toepassingen. Er is echter nog een groot voordeel, de mogelijk haalbare snelheden van 5G zijn zo hoog dat het een serieuze vervanger kan worden van 'vast internet'. Dit kan betekenen dat glasvezel/kabel en DSL verbindingen overbodig kunnen worden. En dat mensen die in het buitengebied wonen/werken toegang krijgen tot snel internet (en zelfs televisie) zonder dat daarvoor kabels getrokken hoeven te worden.
Snelheid 5G
Tests van Samsung laten zien dat op het 5G-netwerk in potentie snelheden van 1,25 Gbit per seconde gehaald kunnen worden. Honderden keren sneller dan 4G dus, want dat haalt maximaal 150 Mbit, bij 4G+ kan dat oplopen tot 225 Mbit.
Frequenties
Draadloze mobiele communicatie maakt gebruik van frequenties. Er zijn door de overheid drie frequentiebanden aangewezen voor 5G: de 700 MHz band, de 3,5 GHz band en de 26 GHz frequentieband. Agentschap Telecom* 'verdeelt' deze frequentiebanden onder telefonie- en internetproviders, in dit geval via de Multibandveiling. Die is voor juni 2020 afgerond. Want het eerste deel van het 5G netwerk moest van de Europese Commissie op 30 juni 2020 beschikbaar zijn. Vodafone, KPN en Odido bieden 5G diensten aan. En voor data only kun je alleen bij KPN en Odido terecht.
De 3.5 GHz frequentie die nodig is voor echt snel 5G wordt gebruikt door de overheid. De activiteiten (voor nood-, spoed en veiligheidscommunicatie) moeten worden overgezet naar een andere band. Dit heeft echter vertraging opgelopen. Dit zou in april 2022 zou dit afgerond zijn. Op 6 september 2021 werd bekend dat dit niet gehaald gaat worden. De reden voor uitstel zijn de ontvangstschotels van Inmarsat in het Friese Burum, die worden ingezet voor nood- en spoedcommunicatie op zee en in de lucht. Een rechter oordeelde in juni dat Inmarsat zijn ontvangstschotels voorlopig niet hoeft te verhuizen. Een speciale adviescommissie kwam op 12 mei 2022 met een advies: Inmarsat verplaatst haar activiteiten naar Griekenland. Dan komt de 300 Megahertz frequentieruimte na een veiling per 1 december 2023 beschikbaar. En kan Nederland vanaf 2024 gebruikmaken van echt snel 5G internet. Het hele proces loopt door dit advies verdere vertraging op. Want op basis van dat advies moet door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat een nieuw wijzigingsbesluit van het Nationaal Frequentieplan opgesteld worden. En dat gebeurt in december 2022. Het ministerie volgt het advies op. Maar ziet ook wat technische mogelijkheden om de veiling in december 2023 zeker(der) te stellen. Oorspronkelijke bedoeling was dat dit gewijzigde plan op 1 oktober 2022 in werking zou treden met een veiling in december 2022. Maar alles schuift dus een jaar op. Ondertussen gaan de voorbereidingen bij de telecomproviders door. Het advies betekende een grote tegenvaller voor KPN, Odido en VodafoneZiggo.
In veel andere landen heeft de verdeling van de 3,5 GHz-frequenties onder telecomaanbieders al lang plaatsgevonden. Daar wordt dan ook al volop gebruik gemaakt van de nieuwe 5G-mogelijkheden. De telecomsector maakt zich zorgen over een nieuwe vertraging in de verdeling van de frequenties. KPN vindt het voor Nederland van essentieel belang dat de veiling zo snel mogelijk plaatsvindt. "We hebben afgelopen jaar weer gezien hoe het belang van connectiviteit toeneemt en dat is af te lezen aan de groei van het dataverkeer. Het gevaar is dat Nederland verder achterop raakt en dat gaat ten koste van banen en innovatie." Ook Vodafone-Ziggo betreurt de ontstane onduidelijkheid over de 3,5G-band en de inzet daarvan voor 5G.
Begin juli 2023 wordt duidelijk dat de 5G-veiling van de 3,5-GHz-band opnieuw vertraging oploopt. Volgens de telecomsector zal de veiling pas in de loop van 2024 kunnen plaatsvinden. Update: In augustus 2023 kondigt de demissionaire minister aan dat per 1 februari 2024 de 3.5-GHz beschikbaar komt, of Inmarsat nu klaar is of niet. De veiling kan snel daarna plaatsvinden. Maar helaas, voor de veiling is een aanpassing van het benodigde Nationale Frequentie Plan nodig. En tegen die aanpassing hebben verschillende partijen beroep aangetekend. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat laat op 21 september 2023 weten dat de beroepszaak op 11 en 12 oktober behandeld wordt door de rechtbank. En dat hierdoor de veiling in februari 2024 niet gehaald gaat worden. Inmiddels heeft Inmarsat aangekondigd om per 1 februari 2024 de 3.5G-band vrij te geven. Op 28 november volgt de uitspraak, de overheid heeft de juiste keuzes gemaakt. Vanaf 15 februari 2024 kunnen providers zich inschrijven voor de veiling. De overheid verwacht het voor de zomer te kunnen afronden. Dan zou per 1 augustus 2024 5G volwaardig aangeboden kunnen worden.
Noord-Groningen als proeftuin 5G 
Er worden (ook) in Nederland allerlei toepassingen getest met dit snelle draadloze internet. Zo is Noord-Groningen het eerste plattelandsgebied in Europa waar op grote schaal getest wordt met 5G. 5Groningen is een initiatief van Economic Board Groningen en heeft 10 partners: Agentschap Telecom*, Huawei, KPN, VodafoneZiggo, TNO, SURF, Dell, VMware, Rijksuniversiteit Groningen en Hanzehogeschool.
Drones, zelfrijdende wagens, virtual reality
Tijdens Let’s Gro Loppersum was in 2015 al een voorproefje te zien van de toepassingen van 5G. Twee jaar later opent in Groningen het eerste 5G-lab ter wereld dat in een plattelandsomgeving zit, het 5G Fieldlab. Hier lopen meerdere pilots op kleine schaal omdat er geen landelijk dekkend 5G netwerk is. Denk aan tests op het gebied van augmented of virtual reality-toepassingen en aan zelfrijdende auto’s met een internetverbinding etc.
Hoe ver zijn Odido, KPN en VodafoneZiggo met 5G?
Odido heeft haar netwerk omgebouwd als onderdeel van de integratie van het overgenomen Tele2-netwerk. Bij die verbouwing is het netwerk direct geschikt gemaakt voor 5G. De provider heeft 5G meteen na aankoop van de frequentie ‘aangezet’. Vanaf februari 2020 introduceerde Odido al een 5G ready abonnement. Bij Vodafone is de hardware van het 4G netwerk aangevuld met 5G zenders. Vodafone is op 28 april 2020 gestart met het aanbieden van 5G. Dit is eigenlijk meer 5G 'light', door aanpassingen van het 4G netwerk kan een op 5G lijkende ervaring aangeboden worden. KPN was achter de schermen bezig met het uitrollen van een 5G-netwerk. En kon dus meteen in juli 2020 5G aanbieden. Alle abonnementen waren sinds najaar 2019 al 5G Ready. Dit betrof in alle gevallen alleen 'spraak-abonnementen'. Data only 5G is alleen beschikbaar bij Odido en KPN.
Testen KPN 5G 'stand alone'. Vanwege het uitblijven van de veiling wordt nu een 5G-4G netwerk combinatie gebruikt. Testen met alleen 5G frequenties zijn in het voorjaar van 2023 succesvol verlopen. Na de veiling van de 3.5 Ghz frequentie zal deze stand alone standaard stapsgewijs worden uitgerold. 5G stand alone is veelbelovend, vanwege hoge snelheiden (1 Gbps) en een latency van slechts 14 milliseconden. Dit gaat veel toepassingen mogelijk maken.
In onze Mobiel internet vergelijking kun je het 5G filter gebruiken om te zien welke pakketten er geschikt voor zijn.
5G en antennes
Antennes zijn techniekneutraal, wat inhoudt dat alle generaties mobiele communicatie (2G, 3G, 4G en 5G) kunnen worden gebruikt in zogeheten sectorantennes. Small cells verzorgen met sectorantennes en Massive MIMO-antennes het mobiele communicatienetwerk. Samen zorgen deze drie antennesoorten ervoor dat je kunt bellen, appen en internetten op je mobiele telefoon via 2G, 3G, 4G of 5G. Klik op de afbeelding voor meer informatie over de soorten antennes.
Voor de uitrol van 5G kan dus gebruik gemaakt worden van bestaande zendmasten. Daar kunnen de 5G antennes bij opgehangen worden. Naar verwachting komen er ook nieuwe (kleine) antennes bij. 5G gebruikt een innovatieve manier van zenden, namelijk via een twee dimensionale antenne. Die kan gebruikers 'horizontaal en verticaal' volgen. Vanwege het beperkte bereik van de benodigde frequenties zijn er veel kleine antennes nodig die elk een relatief sterke radiogolf uitstralen. Hierdoor ontstaan discussies over de mogelijke invloed op de gezondheid van dit netwerk. Alle 5G-antennes, ongeacht waar ze aan hangen of staan, moeten voldoen aan de internationale blootstellingslimieten voor elektromagnetische straling.
5G in het Antenneregister
In het Antenneregister zijn de locaties van alle 5G zenders terug te vinden. Zowel de uitbreiding van bestaande zendmasten, als de nieuw geplaatste zendmasten en antennes voor 5G.
Gezondheid en 5G
Het kennisplatform ElektroMagnetische Velden is een samenwerkingsverband tussen overheid en zorgsector. In het kennisbericht '5G en mobiele communicatie' kun je antwoord vinden op vragen zoals:
- Neemt de elektromagnetische straling door 5G toe?
- Wat betekent 5G voor de gezondheid?
- Welke blootstellingslimieten gelden er voor 5G? en
- Wie controleert of 5G voldoet aan de blootstellingslimieten?
De straling van 5G-proefopstellingen in Nederland zit begin 2020 onder de Europese limieten. Dat blijkt uit een eerste serie metingen door toezichthouder Agentschap Telecom*. Op basis van deze gegevens is er geen reden tot zorg. In het rapport staat wel dat het belangrijk is de vinger aan de pols te houden. Tegenstanders van 5G spanden een rechtszaak aan tegen de Nederlandse overheid, om de uitrol van 5G tegen te gaan. De rechtbank heeft op 25 mei 2020 bepaald dat de Staat voldoet aan de Europese telecomwetgeving en de veiligheid voldoende in acht neemt.
* Vanaf 1 januari 2023 gaat het Agentschap Telecom verder onder de naam Rijksinspectie Digitale Infrastructuur.
Als sitemanager telecom ben ik verantwoordelijk voor alle informatie op de telecomvergelijkers. Ik ben telecomspecialist. Weet alles over de telecomproducten en diensten die op Bellen.com en Internetten.nl vergeleken worden. Voordat ik bij de Bencom Group in dienst kwam heb ik van 1996 tot 2006 bij een grote mobiele provider gewerkt. En een jaar bij een kleine zakelijke telecom aanbieder. Hierdoor ben ik inmiddels meer dan 25 jaar werkzaam op de telecommarkt. En kan daardoor met recht een expert genoemd worden.